KİMDİR: Osmanlı Devleti’nin son
döneminin ilim, fikir ve edebiyat dünyasında ağırlığını hissettirmiş Maraşlı bir aydındır.
XIX.
Asır sonu XX. Asır başı İzmir basın, fikir ve edebiyat hayatının önemli isimlerinden
biridir. Yayın faaliyetlerinin çoğu İzmir’de olduğu için Türkiye genelinde
pek tanınmayan Mustafa Kâmil,
DOĞUMU:
Mustafa Kâmil, 1857'de Maraş'ta doğmuştur.
ÖĞRENİMİ:
Öğreniminin ilk kısmını Maraş ve Kilis'te yapmıştır. Medrese tahsili için
geldiği Manisa'da tanınmış
müderrislerden ders görmüştür. İcazeti İzmir'de almıştır.
GÖREVİ VE YAPTIKLARI
1. İzmir’de muhtelif
medreselerde müderrislik ve Sanayi Mektebinde muallimlik yapmıştır.
2. Arapça ve din dersi öğretmenliği yapmıştır.
3. Edebi anlamda şiir ve hikâye tarzına ağırlık vermiştir.
4. Özellikle dil konusunda ciddi yazılar
yazmış, Yeni Dil hareketinin önemli temsilcileriyle
dille alakalı fikirlerini paylaşmıştır.
EDEBİ YAŞAMI: Yazdığı eserlerle, gazete ve dergilerdeki yayın faaliyetleriyle İzmir havalisinin bilinen, takdir edilen bir kişiliğidir. O, çok sayıda şiirini,
hikâyesini, çeşitli konulardaki
nesirlerini İzmir gazete ve
dergilerinde yayınlamıştır. Kâmil Efendi, ilk
eserlerini medrese öğrencisi iken Manisa da,
diğer eserlerini İzmir'de kaleme almıştır.
İstanbul gazete ve
dergilerinde de birkaç şiir ve yazısı çıkmıştır. Yaşadığı dönemde İzmir'in seçkin
simalarından biridir.
Bu
bildirimizde Maraşlı Mustafa Kamil’in dille
ilgili yazılarından yola çıkarak, dilde sadeleşme
hakkındaki görüşlerine yer verilecek,
böylece dil anlayışı ortaya konulacaktır.
Bununla beraber yazarın on hikâyesi yabancı sözcük kullanımı açısından
incelenecektir. Bu noktadan hareketle yazarın yabancı söz varlığı ile dil görüşleri arasındaki
münasebete bakılarak bir sonuca varılacaktır. Ayrıca bir yazarın söz varlığı, yaşadığı dönemle alakalı devrin sosyal, kültürel ve siyasi hayatına
da ışık tutacağından, dönemle ilgili
bazı ipuçlarına da yer verilecektir.
ESERLERİ
Eserlerinden
sekizi matbudur, dördü basılmamıştır.
1. İbni Sina,
2. Usul i Ekyise,
3. Sarf i Osmani,
4. Güfte i Kamil,
5. Mer’aşi (Adap’dan Abdulvahap haşiyesi – Arapçadır.),
6. Dini ve tarihi Mehakıb ı İmam ı AZAM (Tercüme),
7. Kavaid i Arabiyye,
8. Manzume i Harb (İbn i Sina’dan tercüme).
Mustafa
Kâmil Efendi’nin eserleri elbette bu kadar değildir.
Dini - tasavvufî içerikli (basılan) on üç dolayında eserinin varlığı bilinmektedir.
Basılmayan Eserleri
a. Zübde i Baharistan,
b. Hey'et i İslamiyye,
c. Tağlit i Galatat,
d. Risale i Yaiyye.
ÖLÜMÜ:
Maraşlı Mustafa Kâmil Efendi, 1924ylında ölmüştür.
------------------------------------------------------------------------------
2 şiiri
1.
Bir
kusur işleyeni kalkma hemân te’dîbe
Uslanır
belki biraz sabr u sükûnet göster
Etmeden
bir işi evvelce güzelce tahkîk
Hakkı
maznûnda ne rıfk u ne huşûnet göster
------------------------------------------------------------------------------
2.
Ey
felek kahreyleyip alemde har ettin beni
Bir
gün olsun etmedi hurrem nizar ettin beni
Genç
iken attın garip illerde bi zad ü vedad
Etmedin
bir lahza feyz i şefkatinle bari şad
Bilmedim
olmak nedir alemde aya ber-murad
Ber-murat
olmak meğer olmak imiş
hep na-murad
Beslemek
tulu emel beyhudadır insan için
Mihnet-i
müzdad olur ettikçe ömrü izdiyat
Gördüğüm zevke bedel her lahza bir nev-i keder
Dehre
gelmekten kederlenmek imiş maksat meğer
Bence
müsteb'ad iken bir gün olup etmek sefer
Bekliyorken
öz vatandan bari bir şafi haber
Çeş molup her zerre cismimle eylerken nazar
Sevgili
kardaşlarım dünyadan etmişler
güzer
Tir
i hun efşanla hun ahud olup piraneni
Kanla
dolmuş can verirken hake düşmüş dameni
Kıymadan
etmiş masumu hain Ermeni
Maraş'ın derya yı hun olmuş bütün piraheni
Ah
kim şimdi garip oldum vatansız yarsız
Gurbet
ilde ağlarım aram-suz gam-harsız
Not:
Fotoğraf semboliktir.
------------------------------------------------------------------------------
AÇIKLAMA
Maraşlı Mustafa Kamil’in, “İbn-i Sina” adlı eseri, İranlı Kitapçı Hüseyin Efendi tarafından, 1307 yılında İstanbul’da basılmıştır. Bu eser, İbn- Sina'nın kısa hayat hikayesinin ardından, İbn-i Sina'nın Ruh hakkındaki kasidesi’ne yer veren Maraşlı Mustafa Kamil’in yorumundan oluşmaktadır.
İbn-i Sina'nın hayatı ile
ilgili olarak verilen bilgilerin farklı kaynaklar ile karşılaştırılması, müellifin
tanınması açısından önem taşımaktadır. İbn-i Sina, mantık, tıp, matematik, felsefe alanlarında kendisine
çok sayıda eser nisbet edilen bir şahsiyettir. Burada
açıklanan “Ruh Kasidesi”nin içerik bakımından İbn-i
Sina’nın bilinen bilgilerimiz ile karşılaştırılması, Maraşlı Mustafa Kamil aracılığı ile bize aktarılan yorumların, İslam tasavvuf ve felsefesine ait zenginliğe katkı yapacağı düşünülmektedir.
Maraşlı Mustafa Kamil
Efendi’nin, “İbn-i Sina” adlı eseri, İbn-i Sina’nın Osmanlıca hayat hikâyesi ile Ruh Kasidesi ile
ilgili Arapça beyitlerin ve Mustafa Kamil’in Osmanlıca şerhlerinin günümüz Türkçesine kazandırılması ve kısaca değerlendirilmesi tebliğimizin ana konusunu
teşkil etmektedir. İbn-i
Sina, tıp alanındaki önemli çalışmaların yanı sıra, İslam dünyasında kendi döneminde yer alan metafizik tartışmaları içinde de aktif olarak yer almıştır. İbn-i Sina’nın fizik ile
metafiziği birleştirici yaklaşımı, Aristo ve Eflatun arasında bir yere işaret etmekte ve bu yönüyle İbn-i
Sina katı bir tarafgirlikten uzak bir felsefeyi temsil etmektedir. Maraşlı Mustafa Kamil’in eseri bize bu konuda farklı bir perspektif
vermektedir. Bu nedenle Maraşlı Mustafa Kamil ile
ilgili yeni araştırmaların yapılması
büyük önem arz etmektedir. Kültür ve medeniyetin taşıyıcıları fikir adamları, düşünür
ve yazarlardır. Mustafa Kamil Efendi’nin, İbn-i Sina adlı eseri, İbn-i Sina’nın kimler tarafından nasıl anlaşıldığı ile ilgili bir
birikimin, gün ışığına çıkmayan sayfalarını araştırmacılarının
hizmetine sunulması gerekir.
-----------------------------------------------------------------
KELİMELER
İcazetname: İzin belgesi, onay belgesi. Diploma.
Şehadetnâme: (İcazetname)İlimde ve yazıda tahsilini
bitirenlere verilen şehadetnâme (belge) yerine
kullanılan bir tabirdir.
Müderris: Ders veren. Profesör.
Tedrîse Başlamak: Ders vermeye başlamak.
KAYNAK
Uluslararası
Osmanlı Döneminde Maraş Sempozyumu 2012
1.
Öğr. Ayşe AMBAROĞLU - (Burak Bora Anadolu Lisesi)
2.
Arş. Gör. Esra KİRİK - (Sakarya Üniversitesi)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder