MARAŞLI HÜSAM

KİMDİR: Kuran'ın doğru okunmasını sağlayan bilim dalı olan TECVİD’İ, daha güzel anlaşılabilmesi için şiirsel olarak anlatan, Hüsam b. Halife el Mer’aşi adında 17. Yüzyıl divan ozanı olan  bilge.
-------------


YAŞADIĞI ASIR: 17. Yüzyıl divan şairidir.

ASIL ADI: Hüsam b. Halife el Mer’aşi.
Süleymaniye Kütüphanesinde kayıtlı bulunan bir eserden yola çıkarak HÜSAM hakkında bazı bilgilere ulaşabiliyoruz. Eser,  birçok risaleden oluşmaktadır. Hüsam efendi adına Kavaid ül Arabi (1) ve Tecvidül Kelam (2) el Alihe adıyla kayıtlı bulunan bu risale ana eserin 164b-170a  yaprakları arasındadır. Eserin 164 b sayfasında, eserin adıyla birlikte Hüsam b. Halife el Mer’aşi adı kayıtlıdır.
Bu risale 10 bölüm üzerine düzenlenmiş. Cezeri (3)’den tercüme edilmiştir. Tecvid (4) konuları işlenmiş; harflerin mahreçleri, sakin nun – tenvin – med – zamir -  ızhar – imale – işmam - vakıf- hemze vb konular üzerinde durulmuştur. Risale (5), nesih bir hatla 1798 yılında istinsah (6) edilmiştir. Eserde yer alan diğer risalelerin 5 / 6 adedi de 1801 yılında istinsah edilmiştir.

ESERİ: Kavaid ül Arabi  ve Tecvidül Kelam  el Alihe.

------------

ESERİNDEN  BİR BÖLÜM

Nun i sakin yahud tenvin harf i halka uğrasa
Anı izhar eyle gel ki eyle ister ol makam

Raya lam uğrasa idgam ı bila gunne olur
Lik “men – rak” da sekte eylemek meşhur i tam

Mime nuna vava yaya uğrasa ol ikisi
Eyle idgam ı maal gunne ki olsun müstahkem

Bunlar ile nun i sakin olsa bir lafzın cüzü
Anda idgam eylemezler ister isen Rum u Şam

Ba’ya uğrasa anın bilgi adı iklabdır
Yani tenvin nun i sakin mime kalb olur tam

Baki onbeş harfle ihfa maal gunne olur
Nunu gizle savti hayşumdan çıkargil sen müdam

Baki onbeş harfle ihfa maal gunne olur
Nunu gizle savti hayşumdan çıkargil sen müdam

-----------

AÇIKLAMA

KELİMELER 
VE 
TERİMLER

(1)  Kavaid ül Arabi: Arapça kaideler.

(2)  Kelam; söz. söyleyiş biçimi, söyleme. Yaratıcının   varlığını ve İslam dininin doğruluğunu konu edinen bilim.

(3) Otomatik âletleri ilk defâ yapan Müslüman Türk âlimi. İsmi, Bedîuzzaman Ebü l-İzz bin İsmâil bin Rezzaz el-Cezerî’dir. Dicle ile Fırat arasında bulunan Cezîre (Cizre) bölgesinde doğduğu için Cezerî diye meşhûr oldu.

(4) TECVİT:  Sözcüklerin söylenişinde, seslerin çıkışlarına, uzunluk ve kısalıklarına göre okunması. Kuran'ın doğru okunmasını sağlayan bilim.  Bu bilim üzerine yazılmış kitap.

(5) Risale:  1. Mektup. 2. Kısa Yazılmış, Küçük Kitap. 3. Dergi, mecmua.
(6) İstinsah Etmek:  yazma bir eseri el yazısıyla kopyalamak.


-----------------------------------------------------