MESLEĞİ: Edebiyatçı - Aydınlatıcı - Düşünür.
KÖKÜ: Kayıtlı bir şecereyle, Alâüddevle devrinin Şeyhülislâmı Mevlâna Bektût Hazretlerine dayanan ve Osmanoğullarından daha eski bir familya olan Dülkadiroğullarına bağlı "Kısakürekler" soyuna mensuptur.
DOĞUMU: 26 Mayıs 1905de, Perşembe günü sabaha karşı, İstanbul'da büyük bir konakta doğdu.
ÇOCUKLUĞU: Maraş’lı bir soydan gelen Necip Fazıl'ın çocukluğu, mahkeme reisliğinden emekli büyük babasının İstanbul Çemberlitaş'ta ki konağında geçti.
ÖĞRENİMİ: İlk ve orta öğrenimini, Amerikan ve Fransız kolejleri ile Bahriye Mektebi'nde (Askeri Deniz Lisesi) tamamladı.
HOCALARI: Lisedeki hocaları arasında dönemin ünlülerinden Yahya Kemal, Ahmet Hamdi (Akseki), İbrahim Aşki gibi isimler vardı.
DEVLET
FIRANSAYA GÖNDERDİ
ÜNİVERSİTE: İstanbul Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nü bitirdikten (1924) sonra gönderildiği Fransa'da Sorbonne Üniversitesi Felsefe Bölümünde okudu.
KARMAŞIK HAYAT
Gençliğinde Fıransa'da bohem* hayatı yaşayıp, her türlü sanat çevresinde bulundu.
Türkiye'ye döndüğünde sanat ve edebiyat çevrelerinin gözbebeği oldu. Yaşayışını düzenleyip maneviyatını geliştirince, bazı kesimler cephe aldı. Devlet ve rejim aleyhatarı olduğu gerekçesiyle zindanlarda yattı.
EN BÜYÜK ŞAİR
Otoritelerce; Nazım Hikmet'le birlikte Türkçenin en iyi şairi olarak gösterilir.
SİYASİ OLUŞUM
Siyasi oluşumlarla da ilgilenmemiştir. Siyasetin içine çekmeye çalışanlar onu bir parti üyesi yapamamışlardır. Genellikle eserleri manevi ağırlıklı olmasına karşın zaman zaman aynı saftaki arkadaşlarına bile karşı çıkmıştır. Mesela: Necmettin Erbakan'a.
ÇALIŞTIĞI ALANLAR
Türkiye'ye dönüşünde, Hollanda, Osmanlı ve İş Bankalarında Müfettiş ve Muhasebe Müdürü olarak çalıştı. Bir Fransız okulu, Robert Kolej, İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi, Ankara Devlet Konservatuarı, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesi'nde hocalık yaptı.
EDEBİ HAYATI
Ozanlığa, 17 yaşında iken , annesinin arzusuyla başladı. İlk şiirleri Yeni Mecmua'da yayımlandı. Milli Mecmua ve Yeni Hayat dergilerinde çıkan şiirleriyle kendinden söz ettirdikten sonra, Paris dönüşü yayımladığı Örümcek Ağı ve Kaldırımlar adlı şiir kitapları onu çok genç yaşta çağdaşı şairlerin en önüne çıkararak edebiyat çevrelerinde büyük bir hayranlık ve heyecan uyandırdı. 1932 Yılında, henüz otuz yaşına basmadan çıkardığı yeni şiir kitabı, Ben ve Ötesi ile şöhreti daha da arttı.
KULLUK GÖREVİ
1934 Yılında şöhretinin zirvesinde iken felsefi arayışlarını sürdürüp, içinde yeni bir dönemin doğum sancısını hisseden Necip Fazıl için bu (1934) yıl gerçekten de hayatının yeni bir dönemine başlangıç olur. Bohem hayatını en koyu rengiyle yaşadığı günlerde Beyoğlu Ağa Camii'nde vaaz vermekte olan Abdülhakim Arvasi ile tanışır ve bir daha ondan kopmaz.
NECİP FAZIL
VE ARVASİ
Prof. Dr. Ramazan Ayvalı, şair Necip Fazıl ile ilgili bir hatırasını şöyle anlatır: "Üstad Necip Fazıl'dan bizzat dinledim. Merhum Abdulhakim Efendi Süleymaniye Camii'nde vaaz vermektedir. Necip Fazıl da 10 soru yazar ve soruları cebine koyup Süleymaniye Camii'ne gider. Vaazdan sonra soruları kendisine soracaktır. Ancak, Arvasi Hazretleri vaazı sırasında Necip Fazıl'ın sorularını birinciden başlamak üzere tek tek cevaplandırmaktadır. Üstad bir ara "acaba soruları cebimden düşürdüm de eline mi geçti?" diye şüphelenir. Cebine bakar soru kâğıdı yerinde durmaktadır.’’
TÜRK EDEBİYATININ
EN GÜÇLÜ TİYATRO ESERİ
BİR ADAM YARATMAK
Necip Fazıl'ın; Tohum, Para, Bir Adam Yaratmak gibi piyesleri büyük ilgi gördü. İlgi gördü çünkü hemen hemen tümünde üstün bir ahlak felsefesini savunuyordu. Bu eserlerden, Bir Adam Yaratmak, Türk Tiyatrosunun en güçlü oyunlarındandır.
ÖDÜLLERİ
1. 1947 CHP Piyes Yarışması birincilik ödülünü,
2. 1980'de Kültür Bakanlığı Büyük Ödülü'nü,
3. 1981’ de Milli Kültür Vakfı Armağanı'nı,
4. 1982’de Türkiye Yazarlar Birliği Üstün Hizmet Ödülünü almıştır.
ÜNVANI: 1980'de, Türk Edebiyatı Vakfı'nca verilen beratla 'Sultan-üş Şuara' (Şairlerin Sultanı) ünvanını kazanmıştır.
ÖLÜMÜ: 25 Mayıs 1983. (bazı kaynaklar, doğumunun da, 25 Mayıs olduğunu – doğumu/ölümü aynı gün – yazar.)
NFK Eminönü Lokalinde
Düzenlenen 12 Şubatı
Anma Toplantısında
NFK Şöyle Diyor: “Maraşlılar! Memleketinizde doğmadım. Fakat babadan oğula, oranın eski bir familyasından geliyorum. Kendimi yüzde yüz Maraşlı sayabilirim. Maraş’a ekleyecek hiçbir şerefim yok’ fakat Maraşlı olmaktan gelen bir şeref taşıyorum. Bu şerefi içimde rastgele bir duygu değil, sistemli bir şuur halinde besledim."
DEDESİ: Rahmetli üstada, o zamanın sultanının verdiği en büyük rütbeyi taşıyan dedesi, her fırsatta şunu söylermiş: “Büyük babanın, memuriyet ve mevkii ile iftihar etmeyeceksin, ancak onun içinden geldiği yer ve o yerdeki itibar derecesiyle övüneceksin!"
ESERLERİ
1. Cinnet Mustatili,
2. Hikayelerim,
3. Çile,
4. Aynadaki Yalan,
5. İdeolocya Örgüsü,
6. Mukaddes Emanet,
7. O ve Ben,
8. İman ve İslam Atlası,
9. İhtilal,
10. Bab-ı Ali,
11. Raporlar,
12. Para,
13. Senaryo Romanlarım,
14. Parmaksız Salih,
15. Tarih Boyunca Büyük Mazlumlar,
16. Benim Gözümde Menderes,
17. Nur Harmanı,
18. Yeniçeri,
19. Türkiye'nin Manzarası,
20. Namık Kemal,
21. Sabır Taşı,
22. Reis Bey,
23. Batı Tefekkürü ve İslam Tasavvufu,
24. Müdafaalarım,
25. Sosyalizm, Komünizm ve İnsanlık
26. Ahşap Konak,
27. Yunus Emre,
28. Kanlı Sarık,
29. Peygamber Halkası,
30. Konuşmalar,
31. Moskof,
32. İbrahim Ethem,
33. Hesaplaşma,
34. Esselam,
35. Dünya Bir İnkilap Bekliyor,
36. Hac,
37. Tarih Boyunca Büyük Mazlumlar,
38. Türkiye'nin Manzarası,
39. Çerçeve,
40. Ulu Hakan İkinci Abdülhamit Han,
41. Bir Adam Yaratmak,
42. Kafa Kağıdı,
43. Çöle İnen Nur,
44. Tanrı Kulundan Dinlediklerim,
45. Müdafaalarım,
46. Veliler Ordusundan 333,
47. At'a Senfoni,
48. Hazret-i Ali,
49. Hücum ve Polemik,
50. Öfke ve Hiciv,
51. Tohum,
52. Hitabeler,
53. Son Devrin Din Mazlumları,
54. Hesaplaşma,
55. Doğru Yolun Sapık Kolları. Ve saire…………bu kadarıyla yetiniyoruz.
-------------------------------------------------------------------------
şiirlerinden
-------
beklenen
Ne hasta bekler sabahı
Ne taze ölüyü mezar
Ne de şeytan bir günahı
Seni beklediğim kadar
Geçti istemem gelmeni
Yokluğunda buldum seni
Bırak vehmimde gölgeni
Gelme artık neye yarar
Necip Fazıl Kısakürek
-------------------------------------------------------------------------
Meydan Şiiri
Tek istikamet Kabe
Ve tek örnek sahabe
Böyle yükseldi sütun
Böyle kuruldu kubbe
Derken nuru kararttı
Yobazda kara cübbe
Tuzağa düştü aslan
Sorguç takıldı kelbe
Vatan yüzelli yıldır
Manada bir harabe
Artık iman ve ahlak
Türbedarsız bir türbe
Ne hatıra maziden
Ne isim ne kitabe
Düşmek, yükselmek oldu
Uçurumda mertebe
Ağla ey koca tarih
Bu acıklı nasibe
Nerdesin ulvi fikir
Çilekeş murakebe
Sahte devrimler boyu
Tarihi muhasebe
NOT: 142 dizeden oluşan bu uzun şiirin, okurun hoş görüsüne sığınak 27 dizesini alıyorum.
-------------------------------------------------------------------------
Uyan Yarim
Uyan yarim uyan söndü yıldızlar
Gün karşı tepeden doğmak üzredir
Her sabah güneşi seyreden kızlar
Mahmur gözlerini oğmak üzredir
Uyan yarim sesler geldi derinden
Karanlık oynadı koptu yerinden
İlk ışık kapının eşiklerinden
Şimdi bir gölgeyi kovmak üzredir
Sevgilim kapımı çaldı aydınlık
Baygın gözlerimi aldı aydınlık
İçimde tıkandı kaldı aydınlık
Bu aydınlık beni boğmak üzredir
1923
Necip Fazıl Kısakürek
-------------------------------------------------------------------------
MÜCADELE:
Necip Fazıl'ın şairliği ve oyun yazarlığı kadar önemli yönü, çıkardığı dergiler
ve bu dergilerde çıkan yazılarıyla sürdürdüğü mücadeledir.
Haftalık
Ağaç dergisi, etrafında dönemin ünlü
edebiyatçılarının toplandığı bir okul olmuştur.
YÜZLERCE
YIL HAPİS: Büyük Doğu dergisinde çıkan yazılarıyla İsmet Paşa ve tek parti
(CHP) yönetimine muhalefeti
dolayısıyla hakkında açılan çok sayıda
davada, yüzlerce yıl hapis cezası istendi. (Cinnet Mustatili adlı eserinde
hapishane anıları yer alır.) Sık sık
kapatılan ve toplatılan Büyük Doğu'nun çıkmadığı sürelerde günlük çeşitli
türdeki yazılarını; Yeni
İstanbul, Son Posta, Babıali’de Sabah, Bugün, Milli Gazete, Hergün ve Tercüman
gazetelerinde yayımlandı. Büyük Doğu'da çıkan yazılarında kendi imzası dışında
Adıdeğmez, Mürid, Ahmet Abdülbaki gibi müstear isimler kullandı. 1962 yılından
itibaren de hemen hemen tüm Anadolu şehirlerinde verdiği konferanslarla büyük
ilgi topladı.
-------------------------------------------------------------------------
kafiye
ne
diye
bu
şuna
şu
buna
kafiye?
başa
taş
aşa
yaş
Hey'e
ney
tuhaf
şey
kafiye
mantığı
o
mantık
hediye
sandığı
bu
sandık!
o
mantık
bu
sandık-
ta
sandık
ve
yandık
ne
yandık
Necip
Fazıl Kısakürek
NOT:
123 dizeden oluşan bu uzun şiirin,
okurun hoş görüsüne sığınak 20 dizesini
alıyorum.
--------
Aç
Kapıyı
Aç kapıyı haber var,
Ötenin
ötesinden.
Dudaklarda
şarkılar,
Kurtuluş
bestesinden.
Biz
geldik, bilen bilsin.
Gönül
gönül girilsin.
İnsanlar
devşirilsin,
Sonsuzluk
destesinden.
Necip
Fazıl Kısakürek
------
Dönemeç
Bir
gündü, hava ılık
Ve
cadde kalabalık
Bir
kadın sapıverdi önümden dönemece;
Yalnız
bir endam gördüm, arkasından, ipince.
Ve
görmeden sevdiğim, işte bu kadın dedim,
Çarpıldım
sendeledim.
Bir
gündü mevsim bayat
Ve
esnemekte hayat.....
Dönemeçten
bir tabut çıktı ve üç beş adam;
Yalnız
bir ahenk sezdim, çerçevede bir endam.
Ve
tabutta, incecik, o kadın var, anladım;
Bir
köşede ağladım.....
Necip Fazıl Kısakürek
------
Mezar
Kapıya
ne icra memuru gelir
Ne
Birinci Şube sivil polisi.
İçerde
kimine kuş tüyü sedir
Yüz
üstü toprağa düşer kimisi
Bir
musiki orda zaman ve mekân
Yıldız
dolu feza küçük camekân
İmkân
atomunu çatlatan imkân
Bir
hiç ki içinde heplerin hepsi
Necip
Fazıl Kısakürek
------
NAZIM
HİKMET'E
İLK
VE SON HİTAP
Nâzım
Hikmet!
Nafile
çabalıyorsun.
Sana
kızmıyorum. Kızmayacağım.
Hiç
bir operatör, ameliyat masasından kendisini yumruklayan kanserliye, hiç bir
gardiyan, parmaklığı içinden kendisine deli diye bağıran çılgına, hiç bir hâkim
darağacı önünde küfürler savuran mahkûma kızamaz.
Ben
kendimi, ne kanser operatörü, ne deli gardiyanı, ne de ağır ceza hâkimi
şeklinde görmüyorum. Fakat görüyorum ki her hareketim, seninle hiç de alâkadar
olmadığı halde, ciğerine neşter gibi saplanıyor, seni delilerin parmaklığı gibi
bir azap çerçevesine hapsediyor ve başının üstünde ip varmış gibi kudurtuyor.
Beni, doktor, gardiyan ve hâkim şeklinde gören sensin! Senin bu halini sezer
sezmez artık sana kızmıyorum. Merhamet ediyorum.
Sanma ki ben öfke kabiliyetini kaybetmiş bir
adamım. İnsan başıyla fare kafasını birbirinden ayıran tek hassa, bence fikir
öfkesidir. Bir hiç için ölçüsüz öfkeler duyacak kadar alıngan ve hassas bir
mizaç taşıdığımı sen de bilirsin. Fakat bu öfke, iyi kötü bir kudreti, bir
şahsiyeti, bir mesuliyeti kalmış insanlara ve hadiselere karşıdır. Sen
mazursun.
Çünkü
iflâs nedir, onu bütün hacmiyle idrak ettin.
O
kadar yalnızsın ki, etrafında bir sürü (namı müstear) dan başka kimse yok. O
kadar konuşulmuyorsun ki, isminden ancak kendi (namı müstear) ların bahsediyor.
Eskiden herkesin dilinde bir problem gibi gezinmeyi tercih eder ve bir
dedikoduya, bir ankete doğrudan doğruya iştirak etmeyi Greta Garbo esrarına
aykırı bulurdun. Şimdi bir yerde anket oldu mu, kıymeti ve seviyesi nedir, hiç
düşünmeden, kapısı önünde aç biilâç bekleşen yedi sekiz kişinin başına en evvel
sen geçiyorsun ve sıranı kaybetmemek için kim bilir nelere baş vuruyorsun?
Fıkraların baş sahifelerden moda sahifelerine atılıyor, gene yazıyorsun.
Hatırlanmak şartı ile ne hakaretlere razı değilsin? Tükürüğü bile uzun zaman
gıda edindin. Şimdi o da yok. Bir zamanlar, şiirlerinde (kıllı ve kalın)
olduğunu ilân ettiğin sarışın ve pembe ensenden, şunun bunun tokat izleri bile
uçmuş. Zaman seni değil, yüz karalarını bile götürmüş. Ne hazin bir manzaran
var. Akşamları, Beyoğlu sokaklarında, yüzlerinde kalın bir duvak, ayaklarında
bir çift siyah bot, ellerinde köpek başlı bir şemsiye, ağır ağır geçen sabık
Rum aşüfteleri bile senin kadar merhamete şayan değildir. Artık nefret
vermiyorsun. Zamanın hainliği önünde insanları tefekkür ve merhamete
çağırıyorsun.
Bundan
bir kaç ay evvel Babıâli’de, Ştaynburg lokantasında seninle şöyle konuşmadık
mı:
Ben
- Gazetelere yazdığın bu fıkraları nasıl yazıyorsun, bu kadar adileşmeye nasıl
tahammül ediyorsun?
Sen
- Ne yapayım, ekmek paramı kazanıyorum. Başka ne yapabilirim?
Ben
- Kendinden ve haysiyetinden bu kadar fedakârlık edeceğine niçin potin
boyacılığı etmeyi tercih etmiyorsun?
Sen
- Potin boyacılığı etsem, bir şey zannederler de beni bu işten menederler.
Kendisini
bu kadar saçma bir mazeretle teselli ediveren, hakikatte tesellisi olmayan
seninle görüyorsun ki ben hiç bir gün kavga etmedim. Sana selâm verdim. Sana
acıdım. Bu kadar düşmene -acısını ben duyuyormuşum gibi- razı olmadım.
Şimdi
bana -tam da senden bekleyebileceğim bir tarzda- çatıyorsun. Devlet günlerinde
seni rakip diye almaya tenezzül etmeyen adam, bu perişan halinde sana nasıl
tenezzül eder? Artık sen benim gözümde hiç bir şeyi temsil etmiyorsun. Ne
hokkabaz şiirini, ne işporta komünizmanı, ne hile ustalığını, ne 24 saatlik
reklâm açık gözlülüğünü... Senin nene mukabele edeyim?
Aynı ideoloji içinde vaktiyle sarmaş dolaş
olduğun ve içlerinde fikirlerine taban tabana zıt olmama rağmen konuşulabilecek
insanlar bulduğum gruplar, yani sana benden daha yakın zümreler bile seni,
fikir ve sanat adîliğinin, dolandırıcılığının ilk örneği ( prototipi) diye
gösteriyorlar. Bana ne düşer?
İşte açıkça söylüyorum: Ben senin kâbusun,
geceleri uykuna giren umacın, her an yokluğunu hissettiren şeytanınım. Sana
acıyorum. Fakat elimden ne gelir?
Çektiğin
yokluk ıstırabına hürmeten, sana vaktinde vermediğim şerefi veriyorum. Seninle
ilk ve son defa olarak konuşuyorum.
Fakat hepsi bu kadar. Dediğim
gibi sen, bence artık mazursun. Seni affediyorum ve ne yapsan affedeceğim. Bu
vaade güvenerek istediğini yap! Sakın bu fırsatı kullanmazlık etme!
Yalnız
bil ki, sönmüş ve pörsümüş hüviyetine, o kadar muhtaç olduğun ve elde etmek
için ne yapacağını bilemediğin hayatı nefhedemiyeceğim.
Ölü
diriltmek ve müflis kurtarmaktan acizim.
Benim hakkımda, içinde hapsettiğin şeylerin
hacmini bilmiyorum. Rivayete göre üç perdelik bir piyes, rivayete göre bir
roman...
Fakat
sana karşı hiçbir taktiği kalmamış adamın, bütün bir samimiyet ve açıklıkla
içini tasfiye etmesine rağmen söyleyebileceği her şey ve sırf sana hitap
etmekle düşebileceği bayağılık burada toptan ve ebediyen nihayete eriyor.
İşte
görüp göreceğin rahmet!
------
Büyük
şair Necip Fazıl Kısakürek'in yaşamından güzel ve ibretlik anekdotlardan bir
kaçını aktarıyoruz:
1. Necip Fazılın da katıldığı şiir
yarışmasının sonuçları belli olmuştur. Ancak henüz üstad sonuçları
öğrenememiştir.
Bir
dostu yanına gelir ve: "Üstad yarışmanın sonuçları belli oldu" der.
Necip
Fazıl: " İkinci kim oldu?" diye sorar!
Dostu
donar kalır! Çünkü birinci Necip Fazıl Kısakürek olmuştur.
2. bir gün Necip Fazıl'la, Nazım Hikmet gemiden
iniyorlarmış. Necip Fazıl oruçmuş. Nazım Hikmet değilmiş. Derken açlıktan ölmek
üzere olan bir köpek görmüşler, Nazım, Necip Fazıl’a:
"Bak
Necip galiba köpek de oruç tutuyor, senin gibi. " deyince, Necip Fazıl: "Bilmez misin Nazım,
köpekler oruç tutmaz." diye cevabı yapıştırmış. (Nazım Hikmet hayranları bile, Necip Fazıl’ın
üstünlüğünü kabul etmektedirler.)
3. Necip Fazıl, bir üniversitede katıldığı bilgi şöleninde
(sempozyum), izleyicilerden biri: "Ben sizin geçmişinizi de
biliyorum" diyerek kendisiyle eğlenmeye kalkınca üstad şu muhteşem cevabı
verir ; "Benim geçmişim bir çöplükten ibarettir ve çöplükleri ancak
köpekler karıştırır,"der.
------
*
bohem hayat: Paris te 20. yy başlarındaki şair, ressam, yazar, filozof,
müzisyen tayfasının yaşadığı biraz dağıtık, bolca dünya keyiflerinden
etkileşimli ancak entellektüellere has bir sanatsal üretim öğesi taşıyan hayat
tarzına konmuş isimdir.
-------------------------------------------------------------------------
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder