http://sairlermaras2.blogspot.com.tr/

2 Eylül 2014 Salı

SAÇAKLIZADE OSMAN EFENDİ / MARAŞLI OSMAN EFENDİ


SAÇAKLIZADELER  KİMLERDİR?

Büyük Halife Hz. Ömer zamanında İslam ve Hıristiyan dinler arasında bir mübahese (Karşılıklı konuşma) dolayısıyla Halife Ömer ile İstanbul İmparatoru arasında yapılan anlaşma  ve verilen karar üzerine Medine’i Münevvere’ye gönderilecek iki Hıristiyan din âliminin Trabzon’dan gönderilmeleri, imparator tarafından uygun görüldüğünden, Trabzon kralına yazılmış. O da o zamanların en büyük Hıristiyan din âlimlerinin bulunduğu Of kazasından seçilmelerini uygun görmüştür. Trabzon kralı, seçtiği Hıristiyan iki din âlimini İstanbul’a gönderirken bu iki âlimin büyük meziyetlerinden bahsederek İmparatorun dikkat nazarını çekmişti. Nihayet bu iki Of’lu din âlimi, Medine’ye Halifenin huzurlarına varınca, sade hayatını, büyük ve hudutsuz adaletini, Müslümanlar üzerine şefkat, kafirler üzerine azametini görünce tartışmaya girişmeden meziyetlerine hayran oldukları Müslüman dinini tereddütsüz kabul etmişlerdir. Tekrar memleketlerine dönmek üzere Anadolu'ya gelen bu iki "Müslüman" bilgin, Of kazasına dönmekten çekinerek, suyu ve havası Of’a benzeyen
Maraş'a yerleşmişlerdir. 

Of'taki Saçaklılar,  bu iki ilim sahibi insanın torunlarıdır.

Her iki bilgin İrşat ve tebliğ görevine Of’ta devam etmiştir.  

Bu büyük şahsiyetleri tanıtmak ve Maraş Ulemasına şükranları sunmak üzere Maraş’ta  SAÇAKLIZADE KÜLTÜR, EGİTİM ve YARDIMLAŞMA VAKFI kurulur.

--------

SAÇAKLIZADE OSMAN EFENDİ

KİMDİR: İlim Adamı, düşünür.

Saçaklızade Osman Efendi’nin,  Of  İlçesinde, özellikle Çaykara Paçan Köyü ve çevresindeki çalışmaları sonucunda halk, İslâmiyet'i kabul etmiştir. Çevresinde çok derin izler bırakan Saçaklızade, Paçan Köyünde vefat etmiş ve köy camii önünde türbesi yapılmıştır. Paçan Köyü, bu yüzden ''Maraşlı'' adını almıştır.
Peki buraya neden ve niçin geldi? Maraş’tan (1) Karadeniz Of taraflarına devletçe gönderilmiş veya gitmiştir. Çevresinde Bir aile değil de bir gurup ailelerle gitmiş olduğu düşünülmelidir.
Trabzon'un en eski tarih kitaplarından biri olan ''Trabzon Tarihi’nin 96. Sayfasında Şakir Şevket şöyle yazar:
Hepsi Rum milletinden olduğu bilinen Of'a; Maraş ulemasından bir zat, Bayburt yoluyla her nasılsa oraya düşmüştür, biraz baskı görmüş ise de; halka doğru yolu göstererek, yörenin en saygın Papazlarını bile hidayete erdirme başarısını göstermiş halk ve papazlar İslâm dinini kabul etmişlerdir.


DOĞUMU: Maraş’ta 1484’de doğdu.

SOYU: Maraş'ta Saçaklı ailesindendir. Maraş'ta yetişip ilim tahsil etmiş, zamanının müderris (Profesör) ve ilim adamlarından icazet (diploma) almıştır.

Maraş il Yıllığında, Çaykara’nın Paçan (Maraşlı) Köyündeki,  Maraşlı Caminin fotoğrafı vardır. Bu fotoğrafta,  Osman Efendi'nin türbesi yer almaktadır. Fotoğrafın alt yazısında şunlar yazılıdır:

''Of'a İmam-ı İslâm-ı getirdi kemalin menbaı Maraşlı Osman/

Ne kutsi kudrete malikti hayret, boyun eğmişti bir görmede ruhban/

Dokuzyüzaltmış idi hicri yıl onu rahmetlere garketti Rahman''

1986 Yılında basılan ''Of ve Çaykara'' kitabında, Saçaklızade Osman Efendi ismi ilk kez kullanıldı. Of ve Çaykara'da bilinen ve sevilen din âlimi bu zamana kadar sadece ''Maraşlı Osman'' olarak biliniyordu.

ÖĞRENİMİ

Maraş’ta okudu, Maraş’ta yetişti. Maraş’tan Karadenize kıraat ilmini götürdü. Mütefennin (Fen bilgini. Fizik, kimya, matematik ve biyolojiye verilen ortak ad.) bir müderristir.

SÖYLENTİLER
Dedeleri Paçan’da (2) yaşıyorlardı.  Müslüman oldukları için Hıristiyanların baskısı sonucu Maraş’a geldiler.  1500’lü yılların başında Maraşlı Osman Efendi,  dedesinin kitaplarından 150 yıl önce Paçan’dan geldiklerini öğrendi.

KİMİNLE GELDİ: Maraşlı Saçaklızade Osman Efendi (3) Of'a geldiği zaman tek değildi.  Yanında ikisi  kardeşi (Saçaklızade  Muhammet ve Maraşlı İlyas Efendi) olmak üzere üç  kişi daha vardı.  Bunlardan dördüncü kişinin  adı Hasan Efendi (Osman Efendi’nin kardeşi veya amcasının oğlu) olduğu kesindir.

OF’LULAR VE MARAŞ’LILAR: Of halkının Maraşlılar tarafından hidayete kavuşturulduğu kesin delillerle bellidir.

ÖLÜMÜ: Of’ta 1541’de vefat etmiştir. Alimin, mezar taşında Maraşlı Osman Efendi yazdığı için Karadeniz halkı onu Saçaklızade değil de,  Maraşlı Osman Efendi olarak tanıdı.

SAÇAKLIZADE VAKFI

Maraşlı Saçaklızadeler ile ilgili olarak; Saçaklızade Kültür Eğitim ve Yardımlaşma Vakfı kuruldu.

YER: Maraş'ta Çarşıbaşı Camii'nin bitişiği.

AMACI: Zenginlere, hayır ve hasenat işleri ile uğraşmalarını sağlamak, fakiri korumaktır. 

VAKIF YÖNETİCİLERİ: Ömer Faruk Şirikçi,  Ali Demirdöğen (Vakfın öne çıkan yöneticileri)’dir.

------------------------------------------------------------------

AÇIKLAMA

 (1) Bu tarihlerde Otlukbeli ve Çaldıran Savaşını Osmanlılar kazanmış, Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri çökmüş, Şah İsmail, Yavuz'a yenilmiştir. İşte bu nedenle Osmanlılar, eline geçen topraklardaki Müslüman Türkleri, Hıristiyanların çok olduğu bölgelere yerleştirmişlerdir. Oysa Of, fazla kalabalık değildi göç olmadığından ya da çok az olması dolayısıyla ille de birilerinin bu halkı İslamiyet'le nurlandırmış olması gerekir ki; bunlar da Maraşlılardır. (Çaykara’da yayınlanan, Çaykara Gazetesinden yararlanılmıştır.)

-----

MARAŞLI KÖYÜ

İlçeye 3  km,  uzaklıktadır. Nüfusu, 2000 yılı sayımına göre 248’dir.
Trabzon’un fethinden sonra, Solaklı vadisinin İslamlaştırılması amacıyla bölgeye gelen
alperenlerden Maraşlı Saçaklızade Osman Efendi’nin mezarı Maraşlı Camii’ndedir. Bu nedenle cami, vatandaşlarca sık sık ziyaret edilmektedir. Köye bu alperene duyulan saygı nedeniyle ”Maraşlı” adı verilmiştir.

Solaklı vadisinin doğu yakasında yer alan köyün arazi yapısı, oldukça düzgündür. Diğer köylere göre  tarıma elverişli toprakları daha fazladır. Toprak, her türlü tarım ürününün yetişmesine elverişlidir.
Eğitim düzeyi yüksektir. Bir zamanlar medreseleriyle ünlü olan köyün bilimde, bürokraside ve  değişik iş kollarında birçok başarılı insanı vardır. Bu köyde devlet kurumlarının üst düzey görevlerinde bulunan önemli kişiler vardır.
Yolu asfalt olan tek köydür. Çağdaş gereksinimleri bütünüyle giderilen köylerden biridir.

*(2) Of’a ve çevresine gelen Maraş’lılarla ilgili iki rivayet vardır.
a.  Bir rivayet de, Maraşlı Osman Efendi'nin dedeleri Paçanlı imiş. Müslüman oldukları için Hıristiyanlar tarafından kovulmuşlar. Yüz elli yıla yakın Maraş'ta kalmışlar. Maraşlı Osman Efendi, dedesinden kalma kitaplar arasında, Paçan'dan geldiklerini öğrenmiş ve Paçan'a gitmeye karar vermiş. Diğer iki kardeşi ile birlikte (yani üç aile) yola koyulmuşlar. Maraşlı Osman Efendi, Bayburt yoluyla Paçan'a, kardeşlerinden biri Yente'ye, biri de Eskipazar'a yerleşmiş. Paçanlıların hepsi Osman Efendi'nin tebliği ile Müslümanlığı kabul etmişler. Daha sonra civar köyler, bütün Çaykara ve Of bölgesindeki Hıristiyanlar Müslüman olmuşlar.

b. Of'ta İslâmiyet'in yayılmasında en etkili olanlar, Maraşlı din âlimi, olan üç kardeştir. Bu üç kardeş hakkında çeşitli görüş ve efsaneler vardır. Hasan Umur'un, Karakaşoğlu Ahmet Efendi'den naklettiği bir rivayet şöyledir:
Halife Hz. Ömer zamanında; Halife Ömer ile İstanbul İmparatoru arasında yapılan haberleşmeden sonra  verilen karar üzerine Medine’de İslâm ve Hıristiyan dinleri arasında bir karşılıklı konuşma yapılması kararlaştırılır.
Medine’ye gönderilecek iki Hıristiyan din âliminin Trabzon'dan seçilmesi İmparator tarafından olumlu görüldüğü bilgisi, Hrıstiyan olan Trabzon kralına yazılır. O da, o zamanların en büyük Hıristiyan din âlimlerinin bulunduğu Of kazasından seçilmelerini uygun görür. Trabzon Kralı, seçtiği Hıristiyan iki din âlimini İstanbul'a gönderilir. Nihayet bu iki Oflu din âlimi, Medine'ye Halife'nin huzurlarına varınca, Halifenin sade hayatını, büyük ve hudutsuz adaletini, Müslümanlar üzerine şefkat, kâfirler üzerine muhabbetini görünce; münazaradan (diğerinin görüşünü çürütme,  karşılıklı konuşma) girişmeden meziyetlerine hayran oldukları Müslüman dinini tereddütsüz (ön koşulsuz) kabul ederler. Ancak bu durum karşısında memleketleri olan Of'a dönmeyip suyu, havası Of'a çok benzeyen Maraş'a gelip yerleşirler.
Bu iki zatın torunları olan Maraşlı Saçaklızade Osman ve diğerlerine rüyalarında dedelerinin çıktığı Of kazası halkının Hidayete ermeleri, Of'a gitmelerine bağlı bulunduğu bildirilince onlar da Of'a gelirler. Pek az istisnayla Of halkı İslâm diniyle şereflenir. 

-----

(3) Maraşlı Saçaklızade Osman Efendi Of'a dört kişiyle geldi.


Tarihçi Araştırmacı Yazar Haşim Albayrak Sultan Murat Yaylasında verdiği konferansında: “ Sultan Murat Yaylasında bulunan “MARAŞUT”  Mezarlığının Maraşlılar anlamına geldiğini ve yöre halkının bilgileriyle birleştirilince bölgemizin İslamlaşmasını sağlayan ve Maraş’tan Hicri 960 - Miladi 1552 yılında geldiği bilinen…”
a.     Maraşlı Saçaklızade Osman Efendi,  Paçan (Maraşlı) köyünde vefat edip oraya defnedilir.
b.     İlyas Efendi, Yente köyünde,
c.     Muhammed Efendi, Sultanmurat Yaylasındaki Maraşlılar Mezarlığında,
d.     Hasan Efendi, Of'ta, şimdiki Eskipazar'da büyük cami önünde meftun bulunuyor.

Ali Rıza Günaydın'ın OF’ta çıkardığı, ''Of Gazetesi''nin 29.1.1981 tarihli 55. Sayısında ''Çaykara'da Osman Hoca'nın Mezarı Onarıldı'' başlığı altında;
''Çaykara'da İslâmiyet'i yayan ve Çaykara'nın Maraşlı köyünde yatan Maraşlı Osman Efendi'nin kabri onarıldı. Bundan 542 yıl önce Maraş İlinden çıkarak, Çaykara'nın Maraşlı Köyüne (eski ismi, Nefsi Paçan) gelerek Çaykara ve Of havalisinde İslâmiyet'i yayan Maraşlı Osman Efendi'nin kabri köylüler tarafından yeniden inşa edildi.” Denilerek, halka  bilgiler verilmektedir.
-----
Maraşlı köyünde Maraşlı Osman Efendi ile ilgili,  Caminin imamı Hacı İbrahim Ulusoy’un  (1981 yılında) aynı sayılı gazeteye yaptığı açıklamada:
“Osman Efendi, Fatih'in Trabzon'u alışından 22 sene sonra vefat etmiştir. Ölümünden 10 yıl önce, bu köye (Maraşlı Köyü) gelmiş ve burada İslâmiyet'in yayılması için büyük çaba göstermiştir.
Maraşlı Osman Efendi hakkında, elimizde kesin bir belge yoktur. Ancak büyüklerimizden bize intikal eden bilgilerin değerlendirilmesi sonucu bazı bilgiler elde edindik. Planını çizdiğim ve yaptığım bu türbenin masrafları köy halkı tarafından karşılandı.'' demektedir.
Maraşlılar, Of ve Çaykara'da tamamı Rumca konuşan halkın bulunduğu köylerde, İslâmiyeti yayma hareketlerine geçmişlerdir. Yerli, yabancı kaynakların belirttiğine göre, kısa zamanda çok büyük işler başarmışlardır. Öyle ki Maraş İl Yıllığında da Osman Efendi'nin Ölüm Tarihi 1541'dir. (Maraş İl Yıllığı 1974, s. 134).
Maraşlı Köyü'nün 1981'deki imamının, verdiği bilgiler doğrultusunda Osman Efendi'nin 1531 yıllarında Of'a geldiği düşünebilir.
Maraş’lı Tarihçi – Araştırmacı – Yazar,  Dr. Yalçın Özalp:

''Doğu Karadeniz'deki bu topraklarda İslâm'ı yaymak için Fatih'ten önce ve sonra şeyhler, dailer, dervişler yoğun bir faaliyete girmişlerdi.

İşte bu manevi ordunun erlerinden biri de Maraş'ta Ermişlerden sayılan Merhum Saçaklı Mehmet Efendi'nin kardeşi Merhum Osman Efendi idi.

Yukarıdaki bilgiler doğrultusunda Maraşlı Tarihçi Yalçın Özalp'in bahsettiği Maraşlı Saçaklızade Muhammed (Mehmet) Efendi ile Maraşlı Saçaklızade Osman Efendi'nin kardeş oldukları bilgisi yaklaşık 32 yıl önceki (2013 yılı itibariyle) kaynaklarda bulunuyor.
-----
6 ARALIK 2013:  Maraş’lı Tarihçi – Araştırmacı – Yazar,  Dr. Yalçın Özalp’i Ulu Caminin Parkında buluyorum. Az önce İstanbul’dan telefon (6 Aralık 2013) aldığını söylüyor. Bir öğrencisi doçentlik sınavına giriyor. Sınav sözlü. Önce tanışma. Hanım kızın,  Tarihçi – Araştırmacı – Yazar,  Dr. Yalçın Özalp’in üniversiteden öğrencisi olduğu anlaşılınca: “Biz Yalçın Özalp’in öğrencisine soru sormaktan haya ederiz.” Diyorlar. Öğrenci, bunları telefonda anlatınca Yalçın Hoca duygulanıyor.

8 ARALIK 2013: Yalçın Hocaya Saçaklı Kardeşleri soruyorum. Hoca: ”Kardeşlerden birini tespit edemedim. Elimde, Rize’de yaşadığı rivayeti ile mezarının Andırın’da bir gölet suyunun altında kaldığı rivayeti var,” diyor. (akn)
  
------------------------------------------------------------------

KELİMELER

Mütefennin: a.  Fen bilgini. b.  Ozan, bilgin, filozof, profesör.
Ruhban:   Hıristiyan Din Adamı

------------------------------------------------------------------

SAÇAKLIZADE OSMAN
EFENDİ'NİN MEZARI



------------------------------------------------------------------
Saçaklılar ailesinden çok sayıda bilgin yetişmiştir. Rum kökenli olan aile, Hz. Ömer devrinde Medine'ye gönderilen iki Hristiyan bilginin Medine dönüşünde Maraş'a yerleşmesinden  sonra bilginler peş peşe sıralanmışlardır. Kökenlerinin Of'tan geldiğini öğrenen bilginlerden bazısı İslamiyeti anlatmak için Trabzon'a gitmişler, bazısı Antep'e ve bazısı da Maraş'ta kalmışlardır.

Of' Yerleşen Maraşlı Bilginlerden Bazıları:


Saçaklı Mehmet Efendi  Maraş ve Antep'te faaliyet göstermiştir.

------------------------------------------------------------------

Hiç yorum yok: